آموزش منجمنت بخش دوم .......دولت حقوقی...تعریف دولت

دولت حقوقی

تعریف دولت : دولت با دید های مختلف حقوق اساسی و حقوق بین المللی به عنوان موضوع عمده مورد بحث قرار میگیرد حقوق اساسی پدان جهت به بحث دولت می پردازد در بحث حقوق اساسی و آزاد ی های افراد ( ملت ) و اقتدارات حکومت و مباحث آن در زمینه وجود دولت رابطه مستقیم به آن مطرح میشود و در کلیه مباحث حقوق اساسی دولت به عنوان محور اصلی می باشد.دولت از دیده علم سیاست تحلیلی قدرت سیاسی بوده که از تشکیل سیاسی یک جامعه منشاء می گیرد که وجود آنرا از طریق صفات و خصایص بخصوص از جمله حاکمیت و اقتداریکه بوسیله نهاد های مختلف اعمال می کند لمس و احساس میشود . دولت از لحاظ حقوق بین الدول عبارت از اجتماع دایمی و منظم از افراد بشر که در سر زمین مشخص بطور ثابت سکونت گزیدهومطیع یک قدرت سیاسی مستقل باشد دولت متشکل از سه قوه می باشد . 1- قوه قضائیه: 2- قوه مقننه : 3- قوه اجرائیه : اطلاعات جمعی باید متذکر شد که به اساس مبرمیت در عصر کنونی اطلاعات جمعی بحیث قوه چهارمی ــــــــ ثلاثه افزوده گردیده است عوامل عمده یک دولت : نفوس ، قدرت ، حاکمیت ، و سر زمین معین میباشد. مفهوم دولت حقوقی : هر نظام دیموکراسی و مردم سالاری یقینآ تشویقی است برای اتباع در یک کشور از هر ملتی که باشد تا بتواند عقاید سیاسی شانرا ابراز و در ساختار حکومت قانونی سهیم گردند . سهم گیری در دولت حقوقی و یا قانونی ( مردم سالاری ) ویا دیموکراسی جز لاینفک بشمار میرود اجرای قانون و حقوق سیاسی در نظام دیموکراسی باید قابل درک بوده تا بتواند حقوق افراد را در مسایل سیاسی تامین و تضمین نماید . دولت حقوقی در قطب مخالف دولت دیکتاتوری ویا نظامی قرار دارد در دولت نظامی اتباع کشور مکلف اند که از اوامر نظامی اطاعت نموده وتصامیم از جانب ماشین امنیتی او اتخاذ میگردد که برای افراد کشور حکم ظرف را دارد زیرا جامعه را از پیش روی باز میدارد و هرگاه افراد جامعه بخواهند به عمل خوب ویا مخالف نظام دیکتاتوری اقدام نمایند نمی دانند که چطور و چگونه . زیرا آنها در تاریکی نگاه داشته شده اند و در هیچ حالت قادر به فرار از دولت نیستند زمانیکه آنها مواجه به عمل خشونت آمیز دیکتاتوری گردند خطرات زندانی شدن ، اذیت شدن ، از دست دادن وظیفه و یا فرستادن بکار اجباری در کمپ ها می باشد بدون داشتن حق عدالت خواهی ( باز پرسی ) حتی اگر آن قضیه را نزد قاضی نیز مطرح سازد قاضی نیز نمی تواند کاری در مقابل دیکتاتور نماید زیرا در نظام دیکتاتوری استقلال قضائی وجود ندارد. در اداره دیکتاتوری عدالت فقط تنظیم گرد آوری یک سلسله از مواد حقوقی تخنیکی چیز دیگری نیست استفاده از این تکنیک دولت که ایجاد شک و تردید در بین همشریان می نماید و آنها را منیجر میگرداند که زیاد تر در توجه دیکتاتوری قرار گیرد همین کفایت میکند که ایشان توجه خود را بیشتر به هر چیز دیگر مبذول دارند تا به آزادی در مسایل و امور شخصی . این موضوع پیوسته و نورمال دیده میشود حتی یک حادثه ترافیکی و قضیه دزدی از جانب دیکتاتور مجازات میگردد که همشریان در آن بسیاری اوقات بی اطلاع باقی مانده و خبری از آن ندارند تمام مسایل قانون موکول به خواست ویا اظهار دیکتاتور میباشد که او سر انجام به تنهائی تصمیم اتخاذ می کند که کدام کار قانونی و کدام غیر قانونی است . بنآ دولت حقوقی مجال عهد نامه دولتی را فراهم میکند این عهد نامه ها برای همشریان سهولت را فراهم نموده که پیش نمایند که دولت چی میکند و برای شان موقع میسر گردد . زن ومرد در پروسه پیشرفت آمادگی بگیرند سهیم شوند این فقط در سیستم دولت حقوقی است که دولت میتواند زمینه تطبیق قانون را در ساحه انفرادی ، شخصی و همچنان زندگی سیاسی زن و مرد به اداره خود شان تعمیم بخشند تا بتوانند نقش خود را ایفا نمایند دولت حقوقی روی چهار اصل فوق بنا نهاده شده است . تعریف دولت از نگاه سیاسی : دولت با دید گاه های مختلف در حقوق سیاسی ، علم سیاست و حقوق بین الدول به عنوان علم موردبحث قرار میگیرد حقوق اساسی به آن جهت به بحث دولت می پردازد که در حقوق اساسی آزادی های افراد اقتدارات حکومت و مساحت آن در زمینه وجود دولت رابطه مستقیم به آن مطرح میشود و در کلمه مباحث حقوق اساسی دولت به عنوان محور اصلی میباشد. قدرت : قدرت مجموع از عوامل مادی و معنوی است که باعث مطیع ساختن فرد یا گروه بوسیله فرد یا گروه دیگر میگردد که در حقیقت یک نوع سلسله مراتب را در بین شان برقرار میسازد. قدرت سیاسی : قدرت سیاسی در جامعه وجود خارجی ندارد پس قدرت سیاسی در جامعه منقسم به دو بخش می گردد که در آن سهیم اند ( حکومت کننده گان و حکومت شونده گان ) بدین ترتیب قدرت سیاسی در اختیار گروه اول قرار میگیرد. منابع احراز قدرت سیاسی در جامعه قدرت سیاسی در جامعه به سه شکل احراز میگردد. 1- از طریق عنعنوی: 2- از طریق مهارت و جزابیت : 3- از طریق مشروعیت : 1- از طریق عنعنوی : عده ئی از دانشمندان حکمروائی را حالت طبیعی در زندهگی دانسته پذیرش افراد را که دررس قدرت قرار میگیرند از جامعه به عنوان بازتاب طبیعی که در زندگی جمعی تلقی کرده اند از جانب دیگر برای استعداد نیرو خارق العاده و شخصیت ذاتی فرمانروائی ارزش و نقش عمده دارند این نظریه به منظره شخصیت و فراصت قبول شده است در این نظریه تجلی قدرت سیاسی را ( فروید ) از نظر جامعه شناسی همه مناسبات انسانی را از روابط پدر با فرزند ناشی میدانند . معتقد است که قدرت سیاسی بازمانده قدرت حکمروائی پدر برفرزند بوده و می باشد بلاخره این نظریه منشاء قدرت الهی میدانند به این معنی که منبع اصلی همه قدرت ها در جهان هستی و از جمله قدرت سیاسی مطلقه می باشد این نظریه به دو نتیجه بسیار مبهم را بدنبال داشت . 1- هرنوع اختیار و انتخاب را از مردم سلب و ملت را از صحنه حکومت خارج میکرد. 2- پادشاهان و حکمروایان را جبرآ به اطاعت از کلیسا وا میداشت تا بتوانند مشروعیت لازم را کسب نمایند و همچنان به آنها موقع را میسر ساخت تا با استفاده از نظربه جبرقدرت سیاسی خود را تحمیل نموده و آنرا ناشی از اراده ذاتی جلوه دهد. 2- از طریق مهارت و جزابیت : قدرت سیاسی در بسا موارد و حالات از طریق مهارت و نبوغ کسب میگردد این نظریه در ساختار قدرت و رژیم سیاسی در دوران تاریخ گذشته وحال تاثیر بسزائی داشته و دارد مبتنی بر اصل متخصص بودن ، رهبری و نقش لیاقت ، مهارت در قدرت سیاسی که به دارندگان این نوع قدرت سیاسی اجازه میداد تا قدرت سیاسی را منحصرآ بدست گیرد. 3- از طریق مشروعیت : مشروعیت قدرت سیاسی از طریق اراده آزاد مردم برگزیده و ناشی میشود این نظریه خیلی ها طرف دار داشته و رژیم دیموکراسی جدید به مشروعیت آن اعتبار بیشتر می بخشد. دیموکراسی جدید: میان حکومت های مردم سالاری و دیموکراسی یونان باستان فاصله در حدود بیش از بیست قرن وجود دارد و چی قبل از یونان چی بعد از یونان میتوان با شعار از مردم سالاری به نقاط جهان پی برد که البته تاثیر گذاری آنها بین سایر اقوام بسیار محدود بوده زیرا حکومت های از این دسته بیش از این که بتوانند جهان شمول گردند جنبه محلی داشته اند و دیموکراسی به سه دسته ذیل تقسیم گردیده است. 1- دیموکراسی مستقیم : آن نوع نظامی است که تمام افراد جامعه که واجد شرایط رای دهی هستند به طور مستقیم در تمثیل قدرت سیاسی سهم می گیرند ( جمهوری ) 2- دیموکراسی غیر مستقیم : در این نوع نظام ها افراد به وسیله نماینده گان خود تمثیل قدرت سهم می گیرند. 3- دیموکراسی نیمه مستقیم : دیموکراسی نیمه مستقیم طوری است که همه مردم به وسیله نماینده گان در قدرت سیاسی سهم می گیرند و یا هم بعضی اوقات مستقیمآ سهم می گیرند. دیموکراسی مستقیم به سه شکل است . 1- به شکل حق مخالفت ( ویتو ) : 2- به شکل رای همه گانی : 3- به شکل پلوبست Polo best : 1- به شکل حق مخالفت ( ویتو ) : منظور از ویتو این است که مجلس قانون گذاری یک سلسله تصمیمات را اتخاذ کند مغایر منافع علیای کشور قرار گیرد و یا اینکه یک نوع عدم توافق هماهنگی را نشان دهد در این صورت مردم می توانند با استفاده از حق ویتو در همچو تصامیم اقدام نماید. 2- به شکل رای همه گانی ( ریفراندم ) : زمانی عرض وجود می نماید که مقامات سیاسی با مقامات قانون گذاری روی یک توافق مشترک تفاهم را حاصل نه کند در آن صورت حق ریس جمهور است که موضوع را به همه پرسی بکشاند این موضوع بیشتر در امریکا صورت گرفته است. 3- به شکل پلوبست : در این نوع دیموکراسی نیمه مستقیم اکثرآ طرح های از قبل طرح شده به رای گیری سپرده می شود به مجردیکه یک طرح حایز اکثریت گردید طراحان طرح از حیثیت و صلاحیت تمثیل قدرت سیاسی بهره مند می شود. حاکمیت دولتی تعریف حاکمیت : واژه ویا لغت حاکمیت برقدرت برترو بالاتردلالت می کند که هیچ قدرت قانونی دیگری برتری بر آن وجود ندارد حاکمیت قدرتی است که به پادشا یا دولت از طرف مردم تفویض می گردد . حاکمیت دو جنبه دارد. 1- اقتدار داخلی : که دولت در داخل قلم رو و سر زمین خود اعمال می کند . 2- استقلال خارجی : در برابر دولت های دیگر و مداخله های بیرونی از خود دفاع می کند . دولتی که بتواند امور داخلی خویش را خود اداره و در برابر قدرت های داخلی و گروه های نا مسول و یا غیر مسول و یا در برابر مداخله سیاست های خارجی ایستاده گی نماید دارای صفت حاکمیت خواهد بود. طبقه بندی دول از حیث ترکیب ازحیث ترکیب دول به سه کتتگوری تقسیم میگردد. 1- از حیث درجه استقلال : دولت ممکن است مستقل ویا ناقص الاستقلال باشد دولت مستقل دولتی است که از حیث روابط بین المللی و از لحاظ امور داخلی تابع دولت دیگر نبوده طوریکه می خواهد قدرت و حاکمیت خود را در امور داخلی و خارجی اعمال نماید بر عکس دولت ناقص الاستقلال معمولآ دولت ضعیفی است که به موجب پیمان ( PACT ) تابع دولت قوی میباشد. 2- از نظر ترکیب : اولین طبقه بندی که برای دول میتوان قایل شد تقسیم آنها به دولت های بسیط و دولت های مرکب می باشد.دولت بسیط دولتی را گویند که تمام نواحی دارای قوانین یک نواخت بوده تشکیلات قضائی در سراسر کشور یک سان میباشد. مانند افغانستان ، ایران ، ترکیه ..... دولت های غیر بسیط آن دول اند که هر یک از نواحی مختلف دارای تشکیلات خاص بوده و میباشد. 3- دولت های مرکب : این کشور ها برخلاف نوع اول دارای چند مرکز عمل کرد سیاسی و حاکمیت میباشد دراین نوع دولت واحد های سیاسی حاکمیتی را تشکیل میدهد که میتوان به هر یک آنها کلمه دولت را اطلاق کرد. از نظر شکل حکومت : کانفدراسیون ( اطلاعات دول ) هرگاه چند کشور مستقل به منظور پایه دار ماندن و نیرومند شدن بخواهند در زمینه های دفاعی ، اقتصادی ، نظامی و سیاسی با یک دیگر اشتراک مساعی داشته باشند وطی معاهده با خصلت بین المللی میزان از حاکمیت خود را به یک سازمان مشترک مرکزی بسپارند در حقیقت پایه یک کانفدراسیون را ریخته اند. فدرالیزم : در صورتیکه چند کشور مستقل و حاکم تصمیم بگیرند بنابر ملاحظاتی سر نوشت سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و نظامی خود را باهم پیوند دهند یا به کمک و معاونت دیگران قدرت بزگتری را به وجود آورند و مرتبه شایسته ئی رادر خانواده بین المللی برای خود کسب کنند این را دولت فدرال می نامند. تقسیم شکلی دولت ها حکومت سلطنتی : حکومت سلطنتی که در راس آن سلطان یا پادشاه قرار دارد بدون آنکه مسولیت قانونی نسبت به عمال خود داشته باشد کشور را اداره میکند . کلمه پادچاه و یا سلطان بیانگر اختلاف اجتماعی و سیاسی بین او و رعایا اواست خانواده سلطنتی واجدالامتیازات مخصوص است که آنها را از سائیر طبقات متمایز تر می سازد به همین دلیل انتخاب شاه مورثی است اما ناگفته نه باید گذاشت در پاره از موارد شاه میتواند انتخابی تعین گردد. رژیم جمهوری : رژیم جمهوری از لحاظ عمال قدرت و حاکمیت ملی به سه نوع تقسیم میشود. 1- جمهوری هائیکه مردم علاوه بر قوه مقننه ریس جمهور را نیز که قوه اجرائیه را بدست دارد انتخاب می کند مانند امریکا 2- جمهوری هائیکه فقط نماینه گان قوه مقننه توسط مردم انتخاب میشوند و ریس جمهور از مجلس تعین می گردد مانند جمهوری چارم فرانسه 3- جمهوری هائیکه ملت بر علاوه نماینده گان مجلس وریس جمهوراعضای دیوان عالی را که مسولیت قوه قضائیه را دارند انتخاب می کنند مانند جمهوری مگزیک تفکیک قواء یا دستگاه مستقل دولت : قدرت دولتی در کشور هائیکه در اختیار عده محدود قرار داشته باشد نسبت سائیر افراد آن کشور در اقلیت قرار می داشته باشد این گروه تصویب و اجرای قوانین همچنین رسیده گی به اختلافات ناشی از اجرای مقررات را عهده دارد. مصوبات و آرای آنها نسبت به کلیه کسانیکه در قلم رو دولت سکونت دارند ویا اتباع آن دولت اند واجب الاجرا می باشد. نظریه تفکیک قواء : نظریه تفکیک قواء در باب ششم کتاب روح القوانین نویسنده معروف فرانسوی ( موتنسکیو ) می باشد به شکل واضیح و روشن بیان گردیده است اما این نظریه قبل از این هم وجود داشته است طوریکه ارسطو در کتاب خود بنام ( سیاست ) به دولت رکن ذیل را قایل بود . A. مجموعه عمومی که به امور کلی و مهم دولتی ارتباط دارد ( پارلمان ) B. هیات مستخدمین که تصامیم مجامع ملی را به موقع اجرا و امور جاری کشور را انجام می دهد ( قوه اجرائیه ) C. محاکم که اختلاف حاصله بین مردم را حل و فصل نموده و مر تکبین جرایم را مورد مجازات قرار میدهد ( قوه قضائیه ) بعدآ دانشمندان دیگری نیز همین سه قوه را برای هر کشور تشخیص داده اند نظر یه نویسند ه گان فوق الذکر راجع به انفصال قواء به علت نبودن زمینه مساعد و همچنین نسبت عدم دلایل کافی قاطع در بین علما و رجال سیاسی آن زمان طرفدار زیاد نداشت بدین معنی که عده زیاد از دانشمندان و نویسنده گان مانند ( بردین و لوازین ) برای قدرت منشه الهی قایل بودند تمام اقتدارات دولتی را به سلطنت مطلق اختصاص داده و مطلقآ به نظریه تفکیک قواء مخالف بودند. همجنان (ژان ژاک روسو ) و پیروان وی که قدرت دولتی را ناشی از ملت می دانستند با نظریه مذکور موافق نه بودند . نظریه موتنسکیو از یک اصل کلی و فلسفی نبوده بلکه نتیجه مشاهدات و مطالعات وی در تشکیلات اداری آن وقت بوده است موتنسکیو در اثر مطالعات و مشاهدات خود چنین اظهار عقیده میکرد که یگانه علت اساسی و آزادی آنها اجرای ترتیب وتعین تفکیک قواء است به نظر موتنسکیو آزادی عبارت این است که اشخاص در اعمال حاکمیت سهیم و شریک باشند بلکه عبارت از این است که افراد از ظلم وتعدی زمام داران مصون بوده وجان مال و ناموس خود را محفوظ دارند برای تامین این منظور لازم و ضروری است که قواء مملکتی از هم جدا و مستقل باشند و هم علاوه می نمود که برای آزادی مردم تنها تفکیک قواء کافی نبوده بلکه بین این قواء ثلاثه باید یک نوع توازن و تعادل برقرار گردد تا یکی از قواء مذکور نه تواند نسبت به قواء دیگری اولیت و برتری پیدا کند. قوه مقننه ذاتآ بر دو قوه دیگر برتری دارد و اگر در مقابل قوه مجریه ( اجرائیه ) دارای استقلال عام و تام باشد دراین صورت میتوان آن دو قوه را تحت شعاع قرار دهد . به عباره دیگر باهمه حقیقتی که در عدم تفکیک قواء وجود دارد حفظ آزادی مستلزم تفکیک صلاحیت و اقتدارات از سه قوه است زیرا هر قدریکه به نحوی از آنها به سوی استرداد خواهد شتافت ، لذا پس از این که به مرحله اجرا قرار داده شود باید تجزیه و محدود شود چنانچه موتنسکیو در دفاع از تفکیک قواء چنین میگوید. هرگاه قوه قانون گذاری و قوه اجرائیه در دست یک تن و یا یک دستگاه باشد ممکن آزادی مزیحل گردد زیرا بیم آن میرود که پادشاه یا دستگاه مذکور قوانین بی رحمانانه را تصویب کند و به منصه اجرا بگذارد. اجتماع دو قوه قضائیه و مقننه نیز موجب خواهد شد که تا جان و آزادی مردم در محضر کنترول مستعمرانه قرار گیرد و هرگاه قوه اجرائیه با قوه قضائیه مجتمع شوند ممکن است به خشونت و تهدید رفتارکنند . به اساس همین مشکلات دانشمندان رشته حقوق تلاش نموده اند تا شیوه درست را به عنوان راه حل در مورد تفکیک جستجو نموده و نظریات شان را ابراز نمایند قبل از این که به بررسی هر یک از نظریات دانشمندان این عرصه بپردازیم لازم است مفهوم صحیح از تفکیک قواء را ارائه دهیم . v منظور از تفکیک قواء بر قرار نمودن تعادل بین قواء سه گانه است تا بتوانند بدون دخالت و نفوذ دیگری در انجام وظایف و تحقق اهداف خاص خود قادر گردند. به هیچ معنی تفکیک و پراگنده گی و یا حفظ تساوی مطلق نیست در حقیقت منظور از تفکیک قواء دست رسی به نحوی از روش های سیاسی است که وظایف و مسولیت های قوه سه گانه را طبقه بندی نموده و از جدائی مطلق و پراگنده گی دستگاه حاکم و همچنان از تمرکز قدرت جلوگیری کند . تیوری عنعنوی در رابطه به تفکیک قواء : در عصر حاضر یگانه چیزی که میتواند این امر را تامین نماید تفکیک قواء میباشد که مقامات را معتقد به قانونیت می سازد در واقع تفاوت اساسی آزاد که از ناحیه دیموکراسی به وجود می آید و یا از طریق دیکتاتوری بسته گی به تفکیک قواء دارد در دولت های دیکتاتوری تصمیم گیری قدرت به شکل انفرادی و یا از طریق حزب حاکم اتخاذ میگردد .موتنسکیو پدر روحانی تفکیک قواء به خوبی می دانست که هر چیز سر انجام به دو نقطه منتهی میگردد . اولآ این که از طرف زمامداران خوب ومردم قواء ثلاثه به پیش برده میشود ثانیآ این که یک راه حل اختلاف بین افراد و بررسی تخطی های آن میباشد طوریکه میدانیم قدرت منحصر محدود و جدا شده تا کارشان را مستقلانه انجام داده که امور زنده گی شهر وندان تضمین گردد. قوه قانون گذاری یا مقنعنه : درکشور هائیکه نظام های آنها سلطنتی و یا جمهوری اند قوه قانون گذاری را پارلمان اعمال میکند که ممکن است از یک یا دو مجلس تشکیل گردد ترتیب دو مجلس اولین بار در کشور انگلستان بوجود آمده در کشور هائیکه سیستم دو مجلسی است علت تشکیل د و مجلس این بوده که اولآ از مصالح و منافع طبقه اشراف حمایت شود ثانیآ وسایل حفظ و تقویت رژیم سیاسی کشور های مذکور فراهم گردد. قوه قضائیه یا اجرای عدالت : هریک از افراد جامعه که مرتکب جنایت گردند باید عادلانه تعقیب و آن گونه که شایسته انسان است با ایشان رفتار شود روش تحقیق و محکمه بدون فشار و تعصب باشد مطابق حالت اصلی مسولیت اثبات تقصیر به عهده کسی باشد که وی را متهم کرده است بکار اسباب عداوت ، اطاق شکنجه و همچنین بازداشت مخفی و عملیات از این قبیل تجاوز از اختیارات است برای اجرای عدالت به حکومت تفویض شده است زیرا قانون اساسی اکثر کشور ها منجمله افغانستان نیز پذیرفته شده است که : ( هیچکس را نمی توان فوری و بدون قرار کتبی مقامات قضائی جز در مورد استثنائی توقیف کرد و همچنین هیچکس مجازات شده نمی تواند مگر به حکم محکمه مطابق قانون که در وقت ارتکاب جرم نافز بود و متناسب به جرم که ارتکاب گردیده است ) جرم یک امر شخصی است هیچ کس را نمی توان به ارتکاب جرم شخص دیگری مجازات کرد متهم حق دارد برای خود وکیل بگیرد. مطبوعات یا اطلاعات جمعی منحیث قوه چهارمی دولت : وظیفه دولت این است که به درخواست های مردم جواب دهد و احتیاجات آنها را مرفوع سازد برای این منظور اطلاع از درخواست ها و تمایلات جامعه ضروری است و کسب اطلاعات موثق ممکن نیست مگر این که مردم بتوانند آنچه را که بخواهند بگویند ، بنویسند و یا منتشر نمایند . علاوه بر آن تا حکومت از پایه و عمق مردم مورد انتقاد قرار نگیرد که هیچ وقت نه خواهد توانست که اطلاعات سریع و موثق را از نتایج تصمیمات وا عمال خود در میان مردم بدست آورد و به آثار مطلوب و خطا های خود وقوف یابد ( واقف شود) بسا افرادی اند که از تفکر باز نگهداشته شده تنبلی دامن گیر شان میشود و آنها پس از چندی به وسایل و افراد مرده و بی روح برای اطاعت واجرای هر دستور بدون کمترین توجه و اظهار نظر مبدل میشوند قدرت حاکم این سکوت را و عدم تحرک را نشانه رضا ، توافق و اعتماد جامع تصور خواهد کرد . حدود وآزادی بیان : برخی طرفداران افراطی آزادی بیان حدود و محضر متعقد اند : Ø اولآ ممکن است جامعه از حقایق و واقعیت هائیکه متظمن ارزش حیاتی اند محروم شوند برای تنظیم امور حکومت و مردم حد و آزادی بیان وضع شود تا مردم راضی و خوشنود به ابراز عقیده خود باشند در تهیه و تنظیم قانون همه اطلاعات و تجربیات در نظر گرفته شود تنها دست رسی به آن این است که فرصت ، محیط و شرایط مساعد برای ابراز نظریات به وجود آید. Ø بسیاری کسانی اند که مراتب فوق را به عنوان اصل کلی می پذیرند لیکن همین که به آثار آن پی بردند آنرا محدود و خطرناک می شمارند زیرا یکی از نتایج اصل مذکور این است اشخاص همان گونه که حق دارند نظام اجتماعی ممتاز و توجه به آنرا سعادت جاویدانی بدانندو نیز حق دارند آنرا به شدت تقبیع و محکوم نمایند هرگاه ابراز عقاید و نظریات آنها ممنوع شود موجب میگردد تا مردم طبعآ در برابر حکومت سر کشی نمایند.و به دنبال تخریب روند ایجاد وحشت نمایند اما قدرت اشخاص را از وظایف شان باز نمی دارد بلکه آنها را سخت تر می سازد و دیگران نیز که مورد عادی و به آن توجه نه داشته اند با ملاحظه در گیری حکومت به سوی آن هجوم می برد هیچ کس نمی تواند بداند النهی حس کنج کاوی اشخاص را خاموش و یا از میان بردارد. بخصوص یکی از عجایب نادر آدمی این است اطلاع و یا تحقیق در امور ممنوعه در وی لذت و مسرت ایجاد میکند و اما کمتر اتفاق می افتد که جلوگیری از آزادی بیان باعث آزادی افراد شود زیرا بعضی از متفکران اند که جلوگیری از آزادی بیان آنها را به نا امیدی می کشاند . تاریخ بار ها نشان داده است که حکومت عقیده ئی را از ابتدا نادرست و خطر ناک تشخیص داده اما دیری نه پا یده که جز متعقدات عمومی شده است . Ø هیچ قایده ثابت و حد موسلم که در آن اتفاق شود وجود ندارد حفظ عادات و روسوم کهنه را به حد تاسف می رساند و ایجاد روسوم تازه را مشکل می سازد و اقتدارات به حکومت می بخشد که تعین قید نا ممکن است . مثلآ ممنوع ساختن نقش امور خلاف و غیرمنسفانه و مخالف اخلاق همیشه موجب شده که حکومت از نشر نظریاتی که خوش اش نمی آید تحت همین عنوا ن مخالفت کند برعکس آزادی مطبوعات از لحاظ این که بهانه در دست متجاوزین به حقوق عمومی خواهد داد تا در پناه آن منافع خود را حفظ و دیگران بی حرمت و بی حیثیت نماید قابل قبول نمی باشد و همچنان نشر مطالب مخالف مذهب در کشور پیرو ادیان ، و تحریک افراد به ارتکاب جرنه و جنایت در اکثر کشور ها منع قرار داده شده است . مدیر یت جلسه 1- معنی و مفهوم : A. جلسه ( Meeting ) : قبل از ورود به بحث پیرامون صورت جلسه لازم است بدانیم که جلسه چیست ؟ به چی منظور تشکیل میشود؟ و تحت چی شرایط مصداق پیدا میکند ؟ جلسه : در لغت به معنی نشستن برای رسید ه گی و گفتگو درباره امری . در اصطلاع معنی لغوی خود را حفظ نموده و میتوان گفت : گرد همائی صاحب نظران و یا مسولان بر اساس وظایف یا ماموریت های محوله در محل معین و زمان مشخص به منظور رسیده گی پیرامون حل وفصل یک محضله اداری و یا اجتماعی ویا غیره .... جستجو جهت پیدا نمودن راه حل مناسب برای آن ویا اتخاذ تصمیم در باره نحوه اجرای امری خاص بدیهی تثمیمات اتخاذ شده در گونه جلسات بدیل آثار طبیعی آن باید به نوشته در آید . B. ارکان جلسه : با در نظرداشت به تعریف فوق جلسه هنگامی مصطاق پیدا می کند که تجمع ارکان چارگانه آن یعنی : 1. اعضای جلسه 2. دستور جلسه 3. زمان معین 4. مکان مشخص حاصل شده باشد برای توضیح بیشتر ایجاب می نماید که به شرح هر یک از اکان جلسه و همچنین شرایط تحقق آن ولاو به طور خلص آن بپردازیم . اعضای جلسه : به شرکت کننده گان در جلسه اعضای جلسه گته میشود شرکت وحضور اعضا در جلسه ممکن است جز وظایف اداری آنها باشد . مانند بعضی از وزرا و مسولین که به دلیل پست مورد تصدی خود به عضویت و یا ریاست مجمعه عمومی برخی از سازمان های وابسطه به وزارت خانه تحت سر پررستی خود را به عهده دارد برخی از جلسات به موجب قانون یا مقررات بخصوص تشکیل می شود سمت شرکت کننده در جلسه از فبل تعین و ابلاغ می گردد. دستور جلسه : هدف از تشکیل جلسه قبلآ مشخص گردیده و طور مکتوب تحت عنوان دستور جلسه برای شرکت کننده گان ارسال می گردد وجود دستور جلسه مدون ( تدوین شده ) و مکتوب علاوه بر آن که باعث می شود مذاکرات از مسیر اصلی خود منحرف نه شود به شرکت کننده گان این امکان را میدهد که قبلآ مدارک و سوابق مورد نیاز تهیه نموده و انداللزوم در زمینه موضوع مطالعات لازم را به عمل آورد علاوه بر این که وقت جلسه بهوده صرف نمی شود به کارائی جلسه به طور قابل ملاحظه ئی افزود می گردد. زمان جلسه : زمان و تاریخ تشکیل جلسه و همچنین ساعت شروع آن به طور دقیق از قبل تعین و به اطلاع شرکت کننده گان ضمن ارسال دعوت نامه و یا طرق دیگر رسانیده میشود . در جلسات که حالت استمرار دارد هنگام آغاز و زمان پایان نیز قبلآ در دعوت نامه قید شود ولی در جلسات اتفاقی که فقط برای یک مرتبه تشکیل شده است پایان جلسه نا مشخص میباشد که این خود نمی تواند توجیع منطقی داشته باشد چرا که اغلب روسا در زمان حال به کمبود وقت مواجع بوده و ناگزیر به زمان بندی اوقات کاری خود هستند بنابراین نمی توانند در جلسه که پایان آن مشخص نیست شرکت نمایند. مکان جلسه : مکان جلسه و محل برگذاری جلسه اطلاق میگردد محل برگذاری جلسه در جلسات عاد و اداری از پیش تعین و ضمن دعوت نامه به استهزار شرکت کننده گان میرسد لازم به ذکر است که برخی از جلسات می باید در محل خاصی تشکیل شود تا جنبه رسمی به خود بگیرد ( مانند جلسات پارلمان در کشور های مختلف ). سازماندهی جلسه : حال که در بارهارکان جلسه بحث شد بد نیست مختصری در باره سازماندهی جلسه صحبت شودتا شناخت کامل از جلسه به عمل آمده باشد . معمولآ در هر جلسه یک نفر به عنوان ریس چند نفر به عنوان اعضا و یک نفر هم به صمت دبیر یا منشی جلسه شرکت دارد سازماندهی مذکور عمومیت داشته و در کلیه جلسات رسمی میتواند صلدق باشد اداره امور جلسه بدست ریس جلسه است ریس جلسه ممکن است در همان جلسه به وسیله شرکت کننده گان انتخاب گردیده باشد یا اینکه به موجب مقررات و قوانین خاص از قبل تعین گردیده باشد.هدایت و رهبری جلسه با ریس است وظایف دیگر او تعین وقت صحبت برای اعضای جلسه میباشد و موظف است که مراقعبت نماید تا جلسه از مسیر اصلی خود خارج نه شود. وبا صحبت های متفرقه موجب عطلاف وقت نه شود ریس جلسه مانند سایر اعضا دارای یک رای میباشد به دلیل ریس بودن امتیاز به خصوص به وی تعلق نه می گیرد در برخی از جلسات ممکن است به موجب مقررات و قوانین امتیاز بخصوص برای ریس جلسه در نظر گرفته شده باشد. مثلآ هنگامیکه آرای موافق و مخالف مساوی باشد ملاک تصمیم در تصویب یا عدم تصویب موضوع وجود رای ریس در هر یک از طرفین موافق ومخالف خواهد بود. اعضای جلسه هر یک به نوبه خود دارای وظایفی هستند از آن جمله مطالعه کافی و کسب اطلاعات لازم و ارائه نظریات لازم ، اجتناب از پراگنده گی و خارج نه شدن از موضوع هر یک از اعضای جلسه معمولآ دارای یک رای میباشند ریس جلسه ممکن از بین اعضا باشد که به عنوان ریس در همان جلسه انتخاب شود در عمل این نوع انتخاب نتیجه ئی مناسبی نه داشته چون اغلب مشاهده گردیده است ریس ئی که صمت عضویت داشته است نه توانسته در انجام وظایف محوله بیطرفی خود را حفظ نماید بنابراین بهتر است که ریس جلسه از بین اعضای جلسه نبوده و حق رای هم نداشته باشد. وظایف ریس جلسه : Ø تهیه دعوت نا رای هر یک و ارسال آن حصول اطمینان از این که دعوت نامه به دست عضو رسیده است . Ø ارت برآماده شدن محل جلسه و حصول اطمینان از این که لوازم و افزار کر اعضا در دست رس است. Ø تنظیم صورت جلسه و ه امضاء رسانیدن آن . Ø ارسال نسخه ئی از صورت جلسهبرای اعضای جلسه . Ø نگاه داری سوابق جلسه در صورت لزوم. حضور تمامی اعضا در جلسه لازمی است در صورت غیاب هر یک از اعضا مراتب در صورت جلسه معس می گردد معمولآ برای رسمیت یافتن جلسه حضور تعداد معین از اعضا لازمی است. صورت جلسه : صورت جلسه در لغت به معنی نوشته ئی که در آن خلاصه گفتگو های اعضای مجلس ذکر شده باشد و یا ورقه ئی که در آن شرح واقعه نوشته شود از دید گاه حقوقی صورت جلسه ( صورت مجلس) ورقه ئی است که یک مقام رسمی ( قضی و پولیس و غیره ) در آن یک عمل قضائی یا یک عمل خارجی ( مانند ضرب و جرهه وغیره ) را به نظور اثبات یک واقعه معدنی یا کیفری یا اداری ثبت می کند.مان طوری که از معانی آن استناد میگردد صورت جلسه یا صورت مجلس به سند یا نوشته ئی گفته میشود که دربررارنده مطالب مطروحه ، گفتگو ها ویا تصمیمات اتخاذ شده در یک نشست رسی ویا یک جلسه اداری باشد. طرح چار چوب صورت جلسه : هر جلسه رسمی با تجموع ارکان که قبلآ بیان گردیده تحقق می یابد مکمل تحقق جلسه تنظیم صورت جلس است که رسمیت جلسه را تامین می نماید به هر صورت جلسه دارای ارکانی است که بدون تردید در آن باید ذکر شود برخی دیگر د درجه دوم اهمیت قرار دارد ارکان صورت جلسه به طور عادی به شرح ذیل است: 1- مشخصات اعضای شرکت کننده : 2- دستور جلسه : 3- مطالب مطوحه : 4- زمان جلسه : 5- مکان جلسه: 6- تصمات اتخاذ شده : 7- مشکلات جلسه : 8- امضائی شرکت کننده گان : 1- مشخصات اعضای شرکت کننده : مشخصه های فردی و شغلی هر یک از اشتراک کننده گان و همچنین شماره معرفی نامه و یا مجو شرکت آنان در صورت جلسه نوشته میشود . درصورتیکه فرد شرکت کننده به نماینده گی از طرف شخص حقیقی دیگر در جلسه حضور یافته باشد نام هر دو نفر با توجیع کامل و مطلب قید میگردد. 2- دستور جلسه : طرح موضوع جله برای حل و فصل آن تشکیل گردیده میباشد دستور جلسه مبین هدف جلسه است منطقی است که دستور جلسه از قبل تعین و ضمن دعوت نامه برای اعضا ارسال می گردد بهاین تتب شت کننده علاقه مندبا مطالعه وبا آماده گی کافی در جلسه حضور خواهد یافت. 3- مطالب مطروحه : درج مذاکرات در صورت جلسه لازمی است ممکن است مشروح مذاکرات منعسگردو یا اینکه خلاصه مطاب عنوان شده نوشته شود. 4- زمان جلسه : تاریخ دقیق ( روز ، ماه و سال ) هنگام شروع و خاتمه جلسه است میتوان تاریخ وساعت شروع جلسه را از قبل تعین نمود علاوه بر آنچه بیان گردید جلساتی وجود دارد که ه طور مستعمر ( تکرار) باید تشکیل گردد در این گون جلسه شماره لسه نیز مشخص میشود بعد ز قید زمان و نوب جلسه معمولآ تاریخ نشست بعدی تعین و در صورت جلسه نوشت میشود. 5- مکان جلسه : به محل تشکیل جلسه اطلاق میشود محل تشکیل جلسه باید در صورت جلسه قید شود در برخی از جلساتاستفاده از مکان خاص لازمی است ( جلسات و مجلس شورایملی یا پارلمان باید در خود مقر پارلمان دایر گردد.) 6- تصمیمات اتخاذ شده : بعد از انجام مذاکرات و جمع بندی آن ، نتیجه به عنوان تصمیمات اتخاذ شده در یک یا چند جمله مستقل تدوین و در صورت جلسه قید میگردد. 7- مشکلات جلسه بعدی : دلیل اهمیت به خصوص یا وصعت دامنه جلسه ممکن است بحث بررسی و نتیجه گیری در یک جلسه انجام نه شود بنابراین نا گزیر به تشکیل جلسه بعدی خواهد بود در این صورت تاریخ وزمان جلسه آینده و دستور جلسه بعدی معین و در صورت جلسه قید می گردد. 8- امضأ ئی شرکت کننده گان : صورت جلسه و امضای شرکت کننده گان در جلسه رسمیت پیدا می کند در آخرین صفحه صورت جلسه نام و نام خانواده گی و موقف اداری یااجتماعی هریک از شرکت کننده گان نوشته شده و سپس به وسیله فرد مذکور امضأ میشود در صورت جلسه هائیکه جنبه مالی یا حقوقی دارد و یا از اهمیت به خصوصی برخوردار است باید تمام صفحات آن به وسیله شرکت کننده گان امضأ شود. انواع صورت جلسه : هنوز در کشور ما نحوه تنظیم صورت جلسه به صورت استندرد و قبول شده در نه یآمده است بنابرین تنظیم آن بر اساس ثلیقه مسولان و متصدیان امور میباشد گاهی در کاغذ های معمولی و به مانند نوشته های عادی تنظیم گردیده و در برخی از موارد بر اساس نمونه های ارائه شده که از طرف سازمان های ذیربط و یا به موجب مقرره خاص تدوین گردیده است تنظیم میشود . مسلمآ در همچو موارد ذوق و ثلیقه تنظیم کننده و ریس جلسه تاثیری بارزی در تنظیم آن داشته است به همین دلیل گونه های متفاوتی از نحوه تنظیم صورت جلسه وجود دارد و برای سهولت در امر مطالعه آنها را به شکل ذیل طبقه بندی می نمایند. Ø صورت جلسه مشروح : Ø صورت جلسه نیمه مشروح: Ø صورت جلسه خلاصه : Ø صورت جلسه به شکل فورم : صورت جلسه مشروح : در این گونه از صورت جلسه ( مشروح ) مذاکرات هر یک از اعضا به طور کامل نوشته میشود در گذشته تنظیم این گونه صورت جلسه بسیار مشکل بود که باید چند نفر تند نویس به سرعت مطالب عنوان شده را بروی کاغذ آورده بعد از پایان جلسه نوشته های تند نویسان با یک دیگر تطبیق داده میشود تا نوشته کامل بدست آید صورت مشروح مذاکرات معمولآ در جلسات داد گاه و یا به هنگام تصمیم گیری های مهم به رشته تحریر در می آید اما بارز ترین نمونه آن در مجلس قوه مقنعنه ویا مجلس ثنا وغیره . گرچه در زمان حال با استفاده از دستگاه ثبت آواز بیانات اعضای ثبت وسپس به روی کاغذ منتقل میشود اما در بیشتر پارلمان ها به عنوان تشریفات سنت از وجود تند نویسان حرفوی استخدام دارند استفاده به عمل می آید . با این تفاوت شیوه کار آسانتر بوده و چنانچه کلمه یا جمله ئی از قلم افتاده باشد با استفاده از دستگاه های صوتی یا تصویری نسبت به تکمیل نوشته اقدام می نمایند. صورت جلسه نیمه مشروح : در این نوع صورت جلسه خلاصه مطلب عنوان شده از طرف هر یک از شرکت کننده گان درج می گردد در آخیر صورت جلسه و بعد از جمع بندی نهائی تصمیمات متحده به اساس الویت ها درج و به امضاء کلیه حاضرین رسمیت پیدا می نماید . صورت جلسه خلاصه : در این گونه جلسه خلاصه مطالب و یا فقط نتیجه مذاکرات به طور خلاصه درج می شود جلسات نیمه مشروح خلاصه مطلب عنوان شده از طرف هر یک از اعضا در مقابل نام وی تحریر میشود اما در صورت جلسات خلاصه فقط فشرده کلی مطالب مطرح شده قید می گردد بدین ترتیب که با ذکر جمله ( بعد از انجام مذاکرات لازم تصمیمات به شرح ذیل اتخاذ گردید ) تصمیمات اتخاذ شده تحریر می گردد سپس با امضا اعضای صورت جلسه شکل می گیرد. صورت جلسه بشکل فورم : یکی از متداوم ترین گونه های صورت جلسه در حال حاضر استفاده از فورم های مخصوص است این فورم ها به وسیله سازمان های زیربط تهیه و تدوین شده و در جریان کار همان سازمان قرار میگیرد مانند صورت جلسه تحویل موتر یا اموال و نمونه های از صورت جلسات که به وسیله ضابطین ، عدلیه ( پلیس قضائی ) تنظیم می گردد در حال حاضر استفاده از فورم صورت جلسه به دلیل سهولت وسرعت در انجام امور در بیشتر سازمان ها و موسسات دولتی و خصوصی متداول شده است اغلب منشیان و دبیران جلسه تا آنجا ئیکه مقدود است از فورم استفاده می نمایند و چنانچه امکان استفاده وجود نداشته باشد صورت جلسه به اساس فهرست های فورم به صورت عادی تدوین می نمایند . فورم به عنوان نمونه ارائه می گردد که با مطالب نحوه تکمیل فورم مذکور و رعایت موارد آن ملاحظه خواهید شده که تنظیم هر نوع صورت جلسه به آسانی مقدود میباشد. تنظیم صورت جلسه : تدوین وتنظیم مطالب در نشست های رسمی به وسیله ریس یا منشی جلسه انجام میشود منشی جلسه ممکن است یکی از اعضای جلسه بوده و یا شخصی دیگری که به همین عنوان و بدون داشتن رای در جلسه حضور می یابد . در هر صورت لازم است که در تنظیم صورت جلسه اطلاعات و تجربیات لازم را داشته باشد خوب است که ریس جلسه از اعضای جلسه نباشد برای تنظیم و تدوین صورت جلسه و امضای آن از روش های استفاده می شود در روش اول بعد از پایان جلسه ، جلسه بر اساس مطالب مطروحه صورت جلسه آماده و برای امضا برای یکا یک شرکت کننده گان ارائه میشود اعمال این روش ظاهرآ منطقی است چرا که با فرصت ئی که ریس دارد صورت جلسه را به طور کامل تدوین نمود و ترتیب تایپ آنرا میدهد اما در عمل با مشکلاتی مواجع است و حتی ممکن است صورت جلسه امضا نه شود زیرا با توجه به زمان پایان جلسه تا تنظیم و آماده شدن صورت جلسه فاصله یافته است شرکت کننده گان نظریات خود را تعدیل نموده باشد در این صورت ریس مجبور است که در نوشته های خود این تغیرات را منعکس نماید . مسلمآ امکان دارد که تغیرات مذکور مورد موافعت عضو و یا اعضای دیگر جلسه نباشد که آن هم باید منعکس شود به این ترتیب چندیت مرتبه صورت جلسه تغیر نموده و کار مشکل و حتی غیر ممکن میشود برای رفع این مشکلات لازم است که صورت جلسه در همان جلسه آماده و امضای اعضا برسد . نحوه انجام کار بسیار آسان بوده و فقط نیاز به تمرین و همچنین کسب اطلاعات لازم در مورد هر جلسه میباشد همان طوریکه گفته شد در هر جلسه موارد ثابت و مشخصی وجود دارد که از قبل تعین گردیده و میتوان قبلآ اطلاعات لازم را در باره آن تحصیل نمود مانند شرکت کننده گان و مشخصات آنها ، دستور جلسه ، زمان جلسه و مکان جلسه که ریس میتواند به منظور صرفه جوئی در وقت و تحصیل فراغت لازم برای نوشتن سایر مطالب قبل تشکیل جلسه موارد مذکور را در صورت جلسه منعکس نماید با در نظرداشت به این که در صورت جلسات اداری نیاز به شرح کامل مذاکرات نمی باشد لذا فشرده مطالب عنوان شده توسط هر یک از شرکت کننده گان را یاداشت می نماید سپس با انجام جمع بندی تصمیمات اتخاذ شده نیز مشخص و به اساس اولیت ها تنظیم می نماید . به این ترتیب صورت جلسه آماده می گردد در آخیر جلسه آنچه را که نوشته است برای حاضرین قراعت می نماید و پس از انکاس نظریات اصلاحی آنان که در همان جمع مطرح می شود به امضا می رساند سپس در همان هنگام نسبت به تکثیر صورت جلسه اقدام و به هر یک از شرکت کننده گان تصویری ارائه می دهد . درمورد نسخه امضا شده قابل تکثیر و قابل ارائه نباشد ترتیب تایپ آنرا میدهد و ذیل کلیه نسخ را به عنوان ریس جلسه امضا می نماید .اندکی قبل از امضا توضیح میدهد که نسخه اصلی و امضا شده در کجا نگهداری و حفظ گردد چنانچه ایجاب می نماید نسخ تایپ شده به وسیله شرکت کننده گان امضا گردد از نسخ مذکور با یک نقل از صورت جلسه امضا شده برای اعضا ارسال میگردد در این صورت شرکت کننده گان ملزم به امضا بوده چنانچه نظری دیگری داشته باشد می باید با خط خود به صورت جلسه اضافه نماید. فورم صورت جلسه های کلی و مختصر 1- شماره جلسه : 2- زمان جلسه : 3- مکان جلسه : 4- د ستور جلسه (آجندا ) : 5- اعضای جلسه : نام نام خانواده گی موقف و عنوان جلسه نمبر مکتوب I. ................................................................................................................ II. ................................................................................................................. III. ................................................................................................................. IV. ................................................................................................................. V. ................................................................................................................ VI. ................................................................................................................ 6- مطالب مطروحه : 7- تصامیم اتخاذ شده : 8- زمان جلسه بعدی : زمان : مکان : دستور جلسه بعدی : 9- امضاء شرکت کننده گان : نحوه تنظیم فورم صورت جلسه : 1- جلسه : در صورتیکه جلسات به طور مستعمر ( تکرار ) یا وره ئی یا به صورت روزانه ، هفته یا ماهانه تشکیل گردد در این قسمت شماره جلسه نوشته می شود . 2- زمان جلسه : در این قسمت تاریخ تشکیل جلسه ( زمان شروع و خاتمه ) آن قید میگردد. 3- مکان جلسه : منظور از آدرس و محل برگذاری جلسه است که در این قسمت نوشته میشود . 4- دستور جلسه : مسلمآ هر جلسه برای نیل به هدف خاصی تشکیل می گردد تشریح هدف مذکور همان دستور جلسه بوده که از قبل مشخص گردیده در این قسمت نوشته میشود. 5- اعضای جلسه : در صورتیکه اعضای جلسه قبلآ معرفی شده باشند به ترتیب اهمیت مقام آنها نام نام خانواده گی سمت سازمانی یا اداری و شماره معرفی آنان ذکر می شود چنانچه افراد از مقام هم سطح باشند میتوان به اساس حروف الفبا این قسمت را تکمیل نمود در جلسات که برای اولین مرتبه تشکیل می شود ریس جلسه موظف است معرفی نامه شرکت کننده گان را مطالبه نموده در صورت لزوم اطلاعات لازم را شفآ از آنها دریافته داشته و در این قسمت قید نماید. 6- مطالب مطروحه : در این قسمت خلاصه مطالب مطروحه ئی شرکت کننده گان نوشته میشود برای سهولت در امر مطالعه ابتدا نام بیان کننده نوشته و سپس بعد از خط فاصل خلاصه ویا فشرده مطالب ایشان قید می گردد. 7- تصامیم اتخاذ شده : در این قسمت فشرده تصامیم اتخاذ شده به ترتیب اهمیت و به تفکیک ، مسلسل نوشته میشود در صورتیکه ریس جلسه لازم بدانند میتواند برای هر مورد شکاره که از (1) شروع میشود اختصاص دهد. 8- جلسه بعدی : در این قسمت زمان مکان و دستور جلسه بعدی در صورتیکه نیاز به جلسه بعدی بوده باشد نوشته میشود. 9- امضاء : شرکت کننده گان در جلسه ذیل صورت جلسه را امضا می نمایند ( مسلمآ نخست نامو نام خانواده گی خود را به طور خوانا نوشته و در کنار آن امضا خواهند نمود.) یاداشت : 1. در مورد صورت جلسات مفصل از فورم میتوان با صفحات اضافی استفاده نمود . 2. در موارد که صورت جلسه در چند صفحه تنظیم کی گردد امضای ذیل تمام صفحات به وسیله شرکت کننده گان لازمی است و قید نام در پهلوی امضا فقط در صفحه آخر خواهد بود . 3. ریس با ذ کر نام نام خانواده گی به عنوان ریس جلسه ذیل صورت جلسه را امضا خواهد نمود. قابل یاد آوری است که ریس جلسه قسمت های (1) تا (5) را میتواند قبل از شروع جلسه تکمیل نماید ردیف (6) و (7) را در همان جلسه تکمیل نماید در آخر جلسه مطالب را برای شرکت کننده گان قراعت نموده و پس از امضای آنان فورآ تکثیر و به هر یک نسخه ئی تقدیم بدارد.